Layla El-Dekmak

Kaat Hermans

Kaat Hermans rondde haar criminologiestudies af en startte in de sociale sector. Na werk in de jeugdzorg, nachtopvang en Project Leegstand in Gent was de toon gezet. Ze was klaar voor de stap die ze al jaren wou zetten: ze begon als straathoekwerker in Gent-Centrum.

Door haar passie voor structureel werk, vervelde ze tot signaalwerker binnen dezelfde dienst, bij Stad Gent. Ze werkt met haar gasten, collega’s en het beleid. Een zeer interessante en uitdagende spreidstand. Ze ondersteunt ook Straatwijs, de Gentse straatkrant en Straatpraat, podcasts met verhalen van collega’s en gasten. Ze schrijft regelmatig als columniste voor Sociaal.Net. In alle dingen die ze doet, tracht ze zo goed mogelijk de kern van het sociaal werk uit te dragen: samen met de mensen, met oog voor verhalen en sterktes.

Op de brug tussen cultuur en welzijn

Kaat gaat op de brug tussen cultuur en welzijn staan, en richt tijdens OP/HEF een brief aan de toekomst: hoe cultureel kan het sociaalcultureel werk zijn? Kaat heeft het over hoe je als sociaal werker cultuur naar je gasten krijgt. En omgekeerd: hoe je als sociaal werker cultuur kunt beïnvloeden en ook jouw casussen en situaties binnen het cultuurlandschap krijgt.

Met verhalen over de pijn van het zijn, in al zijn facetten. En over dingen waar nooit wordt bij stilgestaan. Met begrip voor alles wat mensen nog niet kennen of zien, maar met een gedrevenheid om het hen te laten zien en vooral: voelen.

Bart Marius

Bart Marius is klinisch psycholoog en kunsthistoricus. Van bij de eerste kennismaking met Museum Dr. Guislain stond vast dat hij er wilde werken. Op de plek waar psychiatrie en kunst elkaar kruisen. Sinds 2006 werkte hij er als wetenschappelijk medewerker en curator van tentoonstellingen, de voorbije 3 jaar als artistiek directeur. Via tentoonstellingen als Tweelingen, Karakterkoppen, Bloedtest, Collage en Kunst in afzondering wil hij de hartslag van de samenleving laten horen en het gesprek over geestelijke gezondheid open houden.

Het museum als plek voor ontmoeting

Het Museum Dr. Guislain en Psychiatrisch Centrum Guislain haalden naar aanleiding van een tentoonstelling de banden nauwer aan. Een concreet project is het ontwerpen van gedeelde ruimtes in de ‘rotonde’ achteraan het historische ziekenhuis, achter het museumcafé. Met diverse partners wordt de ruimte samen ontworpen.

Die voormalige slaapkamers van Sint-Dymphna zullen verbouwd worden. Het droomscenario is dat er in de voormiddag lesgegeven wordt, het museum er in de namiddag een workshop met een kunstenaar organiseert en ’s avonds een concert van De Meander plaatsvindt, waar ook mensen uit de Bloemekenswijk voor uitgenodigd zijn.

Een plek waar zorg, welzijn, onderwijs, de buurt en erfgoed/cultuur elkaar ontmoeten. Ook de vakgroep Sociaal Werk van UGent (met onder meer Simon Allemeersch) is betrokken vanuit hun ervaring in sociaal-ruimtelijk onderzoek en in stadsvernieuwing.

Janna Lefevere

Vertelt over…

Al meer dan 700 jaar nemen Geelse gezinnen psychisch kwetsbare mensen op in hun gezin. Het psychiatrisch zorgcentrum Geel ondersteunt de gezinsverpleging, die diep verankerd is in de samenleving. De Geelse gezinsverpleging is zowel een traditie als een hedendaags community-based woonzorgmodel. Deze inclusieve zorgcultuur wordt gevoed via verschillende samenwerkingen, culturele programma’s en artistieke projecten, vaak aangewakkerd door Stuifzand.

Wat is Stuifzand?

Stuifzand is een regionale samenwerking rond cultuur en erfgoed in de warm(hartig)ste regio van ‘t land, de Kempen. Het is een genereus collectief van mensen en organisaties dat samen cultuur- en erfgoedprojecten smeedt, ondernemende netwerken weeft en het culturele leven in de Kempen doet knetteren. Stuifzand werkte de afgelopen jaren heel nauw samen met de Geelse erfgoedgemeenschappen en zorginstellingen. Dit resulteerde onder andere in de aanvraag om de Geelse Gezinsverpleging te laten erkennen door de Unesco als immaterieel erfgoed. 

Wie is Janna?

Janna studeerde Germaanse Taal- en Letterkunde en Antropologie aan de Universiteit van Leuven. Na haar studies werkte ze drie jaar voor Chirojeugd Vlaanderen vzw waar het erfgoededucatief project ‘Chiro Retro’ coördineerde. Vandaag is Janna coördinator erfgoed bij Stuifzand.

Lees het interview met Janna

“Voor de Kempenaren is zorgen voor kwetsbare mensen, en voor elkaar niet zomaar een tendens. Het is traditie, het zit in onze genen. Inclusief denken zit ingebakken in de Kempense samenleving.” — Janna Lefevere

Qace

Vertelt over…

Qace [kweis, queer space] is een jongerengroep uit Kortrijk die op zoek gaat naar een queer safe(r) space in de cultuursector. Tweewekelijks komen ze samen om te spreken, discussiëren en brainstormen over wat zij kunnen betekenen om genderinclusief aan de slag te gaan in Kortrijk en omstreken. 

Schouwburg Kortrijk bracht een groep jongeren samen, die zich engageren rond de thema’s gender, diversiteit en inclusiviteit. Hun doel: anderen én zichzelf dingen bijleren over termen als LGBTQIA+ en queer, en het gesprek hierover aangaan. Voor hen en door hen. Naast samenkomen, willen ze ook evenementen organiseren waar queer artiesten een podium krijgen en het creëren van een safe space centraal staat.

Katrin Lohmann

Vertelt over…

Radio Begijnenstraat is een audio-kunstproject voortvloeiend uit een structurele samenwerking tussen hell-er vzw en het zorgteam van de gevangenis van Antwerpen. Samen vormen ze een collectief met artistieke en therapeutische inslag. Radio Begijnenstraat is een podcast-reeks bestaande uit (eigen) muziek en teksten, woordkunst, literatuur en diepte-interviews van en met geïnterneerden uit ‘de Begijnenstraat’, zoals ze de Antwerpse gevangenis noemen.

Wat is hell-er vzw?

hell-er vzw is een collectief met artistieke en therapeutische inslag. Het faciliteert en produceert structurele kunstprojecten op vleugel F van de gevangenis van Antwerpen. hell-er gelooft in de mogelijkheid van kunst om een bijdrage te leveren aan een humaner detentie- en interneringsbeleid, waarin expressie, cultuur(participatie) en sociale relaties centraal staan. Het werkt vanuit een professionele artistieke ambitie en expertise, én schuwt niet het werken in, met en vanuit de marge van de maatschappij. Hell-er beschikt daarbij over een therapeutische methodiek en kennis.

Wie is Katrin?

Katrin Lohmann is actrice en werkt tevens als dramatherapeute en psychotherapeute op de psychiatrische vleugel F in de gevangenis van Antwerpen en in groepspraktijk Conciente. Als artistiek leider van hell-er vzw, coördineert zij onder andere het podcastproject Radio Begijnenstraat. 

Margot Logier

Vertelt over…

De voorbije jaren ontwikkelden Erfgoedcel TERF en Erfgoedcel Brugge een geslaagd aanbod rond herinneringen en erfgoed in de ouderenzorg. Woonzorgcentra ontleenden frequent hun herinneringskoffers en huiselijke hoekjes. Met het bovenlokaal project ‘Dieper graven in het geheugen’ slaan beide erfgoedcellen de handen in elkaar. Via drie proeftuinen zoeken de erfgoedcellen naar mogelijkheden om het reminiscentie-aanbod te verdiepen en te verrijken. Hiertoe werken ze intens samen met de ergotherapeuten van de deelnemende woonzorgcentra en zorgt een klankbordgroep voor begeleiding, reflectie en evaluatie.

Wie is Margot Logier?

Margot Logier is projectmedewerker voor ‘Dieper graven in het geheugen’. In 2017 deed ze haar eindstage sociaal-cultureel werk bij Erfgoedcel Brugge. Ze stond toen in voor de ontwikkeling van een herinneringskoffer rond sport.

Stefan Perceval

Reus in de mens

Theatermakers Stefan Perceval en Marit Stocker vroegen aan mensen die in een bijzondere breekbaarheid leven naar wat hun reus is, wat hen kracht geeft om te doen wat ze doen of net angst inboezemt. 

Tijdens het bovenlokaal cultuurproject Reus in de mens werkten theatermakers Stefan Perceval en Marit Stocker in Molenbeek met volwassenen die zich thuis voelen bij Zonnelied vzw, een dienstverleningscentrum voor personen met een beperking. In Oostende met jongeren en buurtbewoners uit de achterban van O.666, de sociaalartistieke praktijk kleinVerhaal en de jongerenwerking van Arktos. 

Wie is Stefan Perceval?

Stefan Perceval is artistiek leider van HETGEVOLG. Deze theaterwerkplaats zet theater in als motor om mensen terug het geloof in zichzelf te laten vinden. Door naar hun verhalen te luisteren, door met die verhalen scènes, beelden en uiteindelijk ook een voorstelling te maken.

Atty Bax (NL)

Atty Bax laat via concrete voorbeelden zien waar je aan moet denken als het over kunst en gezondheid gaat. Van healing environment tot community art. Ze vertelt onder andere over projecten die ze aangejaagd heeft en waar ze nu aan werkt.

Wie is Atty Bax?

Atty Bax is beeldend kunstenaar en adviseur Kunst, Zorg en Gezondheid bij kenniscentrum Kunstloc Brabant (NL). Haar werk als adviseur bevindt zich altijd op het snijvlak van kunst en andere domeinen. Ze inspireert kunstenaars om in andere vakgebieden te werken en professionals om met kunstenaars aan de slag te gaan. Ze heeft veel ervaring opgedaan in het realiseren van kunstwerken in het publieke domein. Ruim 10 jaar brengt ze het belang van kunst voor onze gezondheid onder de aandacht.

Sjaak Langenberg, Rosé de Beer & Marijke van Oosteren (NL)

Kleinkijkacademie

In het project Kleinkijkacademie, creatieve hulp op de werkvloer gingen ontwerpers en kunstenaars aan de slag met alledaagse zorgtaken en huishoudelijke activiteiten in zorgorganisatie Severinus in Veldhoven (NL). Dat resulteerde in een verrassend nieuw cultureel aanbod voor bewoners met een ernstig verstandelijke en ernstig meervoudige beperking. De begeleiders kregen nieuwe tools in handen die niet meer tijd vragen, maar wel meer beleving opleveren voor de cliënt én de begeleider. Zo werd de kunstenaarsblik geïntegreerd in het palet van vaardigheden van zorgmedewerkers.

Wie zijn Sjaak Langenberg & Rosé de Beer?

Kunstenaarsduo Sjaak Langenberg & Rosé de Beer verbinden kunst, social design en zorg op een unieke manier. Ze werken daarvoor langdurig en nauw samen met zorgorganisaties. Daarbij betrekken ze heel graag ook andere makers uit verschillende disciplines. Hun aanpak leidt tot nieuwe handelingsperspectieven voor zorgmedewerkers, een andere beeldvorming rondom mensen met een beperking, en een nieuwe maatschappelijke betekenis van zorglocaties. In de zorg staat de cliënt centraal, maar dat kan ook een blinde vlek zijn. Daarom ontwerpen Langenberg & De Beer nadrukkelijk ook vanuit het perspectief van de omgeving van een cliënt, vanuit begeleiders, ouders, of omwonenden.

Barbara Raes

Beyond the Spoken

Barbara Raes brengt verslag uit van een zoektocht naar zingeving en vertroosting waarin velen zich kunnen herkennen. Een voorzichtig ontrafelen van het gebied waar kunst, zorg en rituelen elkaar ontmoeten en versterken. Het is een pleidooi om rituelen in onze westerse samenleving opnieuw de plaats te geven die ze verdienen.

België behoort tot de meest geseculariseerde landen van Europa. Toch beschouwt een groot deel van de Belgische bevolking zichzelf als ‘religieus of spiritueel georiënteerd’. Spiritualiteit en zingeving zijn dus niet volledig uit onze samenleving verdwenen, maar zijn met het veranderende mensbeeld mee getransformeerd. Praktijken ter ontwikkeling van nieuwe rituelen zijn momenteel een soort broedplek, bedrijvige werkplaatsen waar alternatieven ten volle worden geëxploreerd.

Wie is Barbara Raes?

Barbara Raes werkte als programmator en artistiek leider van Kunstencentra BUDA en Vooruit, tot ze in 2014 afscheid nam van de kunstensector. Sindsdien voert ze aan het KASK, School of Arts (Gent) onderzoek naar nieuwe mentale en fysieke ruimtes voor afscheidsrituelen. In 2016 richtte ze Beyond The Spoken op. In deze werkplaats creëert ze samen met kunstenaars rituelen voor niet-erkend verlies.

Elga Pollet

Woesh vzw

Woesh is een hechte community waar iedereen kan groeien in, met en door circus. Woesh wil de circusmicrobe zo breed mogelijk verspreiden. In 2019 werkte Woesh aan het inclusieve project Circusassistent op maat, waarbij ze 6 cliënten van Viro vzw opleidden tot circusassistent. Viro vzw is een wendbare organisatie voor mensen met een beperking uit het Brugse. Dit project was de aanzet voor het nieuwe bovenlokale cultuurproject ‘Woesh-Craft’, dat in september van start gaat.

Wie is Elga Pollet?

Elga Pollet werkt al vele jaren voor Woesh vzw, en houdt zich vooral bezig met sociaal circus. Ze wil circus toegankelijk maken voor iedereen.

Valérie Gerard

Creatieve therapie (beeld)

Soms overspoelen gedachten, gevoelens en gewaarwordingen je. Creatieve therapie biedt een alternatieve vorm van expressie aan. Een vorm van communicatie waarbij je handen en lichaam een vertaling maken van wat er in je hoofd omgaat. 

Door middel van individuele en interactieve beeldende oefeningen werken we rond het thema kwetsbaarheid. Ervaren en reflecteren over wat we creëren staat centraal. Creatieve therapie bestaat dus niet enkel uit tekenen, schilderen en/of boetseren. Er is ook steeds de nodige aandacht voor dialoog. 

Wie is Valérie Gerard?

Na haar studies grafische vormgeving behaalde Valérie een bachelor in de orthopedagogie en werkte ze 6 jaar als trajectbegeleider en jobcoach voor personen met mentale en psychische kwetsbaarheden. Parallel volgde ze opleidingen om zich extra te ontwikkelen op vlak van coaching en om haar artistieke skills te verbreden.

Ze begeleidt creatieve sessies en workshops en werkt als creatief therapeut bij gezondheidsstudio Sisu in Schelle. Valérie is ook beeldend kunstenaar.

We have the choice

Rituelencirkel

We have the choice geeft je de ruimte om stil te staan bij en te delen wat jou als mens raakt. Ervaar tijdens dit uurtje de verbindende en verstillende kracht van een cirkelritueel. We leggen een vraag over kwetsbaarheden in het midden die stemt tot reflectie. Nadat iemand deelt, is er telkens een moment van stilte. Iedereen kan spreken, maar ook gewoon aanwezig zijn en luisteren is prima. 

Wie is We have the choice?

We have the Choice is gegroeid uit een burgerinitiatief van Kristin Verellen, die haar levenspartner Johan Van Steen verloor in de aanslagen van Maalbeek op 22 maart 2016, en een kring van vrienden. Intussen is We have the choice uitgegroeid tot een organisatie met meer dan 70 vrijwillige cirkelbegeleiders.

Vicki Pompe

Creatieve therapie (beweging)

Vertrek tijdens deze doesessie vanuit je lichaam: wat wil je lichaam je vertellen? Ervaringsgerichte vormen van creatieve therapie functioneren als een aanvulling of alternatief voor de traditionele gesprekstherapieën. Waar woorden tekort schieten, laat je je lichaam spreken. Creatieve therapie helpt om uiteenlopende klachten te behandelen, zoals hechtingsproblematieken, trauma, eetstoornissen, schoolweigering, burn-out, depressieve klachten…

Wie is Vicki Pompe?

Vicki Pompe heeft 20 jaar ervaring als professionele acrobate, docent, circustheatermaker en regisseur. Ze werkt als creatieve therapeut in de Korbeel, een afdeling voor kinder- en jeugdpsychiatrie binnen een psychiatrisch ziekenhuis te Kortrijk. Vicki werkt volgens een aantal methodieken, zoals bijvoorbeeld Laban/Bartenieff, Sherborne, Somatic Experiencing, Bioenergetica… 

Philsan Osman

Philsan Osman is co-auteur van ‘Voor wie willen we zorgen? Ecofeminisme als inspiratiebron’. Ze studeert Afrikaanse Talen en Culturen aan de UGent en is vrijwilliger bij zowel Black History Month Belgium als bij het online feministische tijdschrift Spijker Magazine. Ze komt uit Somalië en is aspirant-schrijfster, activist en community builder.

Hoe draagt cultuur bij tot een zorgzame samenleving?

Corona deed ons het belang van zorg herontdekken. Maar hoe maken we écht werk van een zorgzame samenleving, en hoe kan ‘cultuur’ daartoe bijdragen? Philsan Osman pleit voor een empathische samenleving, waar concurrentie en competitie vervangen worden door samenwerking en solidariteit.

 “Er is een wereld van verschil tussen ons zorgen maken over het lot van minderbedeelden, uitgeslotenen of bedreigde natuur en er echt zorg voor willen dragen.” — Philsan Osman

 

Sam De Waele & Tim Stevens

Energiek afsluiten doen we met Together we stand. Vanuit de authentieke waarden van hiphop – peace, love, unity and having fun – geeft Together we stand coachingstrajecten aan jongeren, in combinatie met hiphoplessen. Hun skills worden getraind en ze krijgen tools aangereikt om hun eigen parcours vorm te geven. Sam en Tim worden vergezeld door vier jongeren die hun verhaal in beweging brengen.